Koha që Kosova të sigurojë pavarësinë e vërtetë

Asnjë i huaj nuk duhet të këshillojë publikun kosovar për kë të votojë në zgjedhjet e ardhshme, dhe unë sigurisht nuk guxoj të bëj një rekomandim të tillë. Sidoqoftë, çdo qytetar kosovar duhet të kërkojë që secili individ që kandidon për pushtet të sigurojë një program të qartë dhe gjithëpërfshirës socio-ekonomik që do ta vendosë publikun në një kurs të rimëkëmbjes dhe rritjes ekonomike, së bashku me reformat sociale dhe politike. Programet e tilla kanë munguar që nga themelimi i Kosovës në vitin 2008. Edhe pse edhe vendet e me themele të mira vazhdimisht përballen me sfida të reja, një shtet i sapolindur përballet me sfida edhe më të mëdha në pothuajse çdo fushë të jetës dhe sigurisht që duhen liderë të fortë, vizionarë dhe të përkushtuar të performojnë mirë.

Mjerisht në Kosovë, qeveritë e njëpasnjëshme zakonisht kanë dështuar në provën e kohës dhe 13 vjet pas themelimit të tij, vendi ende përballet me kriza të shumta që kërkojnë vëmendje të menjëhershme. Kështu, çdo votues i kualifikuar duhet të kërkojë përgjigje nga ata që janë duke kërkuar post të lartë në lidhje me planet e tyre për të trajtuar atë që po e mundon vendin.

Meqenëse Kosova po vuan ekonomikisht nga papunësia e shfrenuar, që varion nga 25 deri në 30 për qind, çfarë lloj programi për zhvillim kanë ndonjëra nga partitë garuese për të stimuluar ekonominë? Si planifikojnë ato të modernizojnë sektorin e prodhimit të vendit? Si do ta riorganizojnë tregtinë? Çfarë hapash do të ndërmerrnin ata për ta bërë vendin dhe energjinë e pavarur? Dhe sa në mënyrë efektive mund të përdorë Kosova burimet e saj natyrore, veçanërisht argjendin, plumbin dhe një mori mineralesh, për të siguruar një fitim neto nga tregtia e tyre dhe përfundimisht ta bëjë Kosovën sa më pak të varur nga ndihma e huaj, e cila zakonisht vjen me kushtëzime? Dhe në fund, meqenëse pandemia e koronavirusit ka një efekt të drejtpërdrejtë në ekonomi, qeveria e re duhet të marrë të gjitha masat e nevojshme për të adresuar këtë sfidë më të frikshme kombëtare.

Ikja e trurit në Kosovë ishte dhe vazhdon të jetë një nga problemet më të mëdha që po e vuan vendi. Të rinjet dhe të rejat që luftuan për të hyrë në arsimin e lartë dhe përfundojnë duke u larguar nga vendi për shkak të mungesës së mundësive për punë. Sigurisht, progresi ekonomik lidhet drejtpërdrejt me këtë problem të dhimbshëm kombëtar. Sidoqoftë, është thelbësore që të trajtohet ky fenomen në një mënyrë urgjente. Qeveria e re duhet të angazhohet për krijimin e vendeve të punës për të rinj dhe të reja, veçanërisht në sektorët e teknologjisë dhe energjisë së pastër, duke e bërë atë tërheqëse për investitorët e huaj duke ruajtur interesat kontrolluese.

Liderët e rinj duhet të angazhohen për çrrënjosjen e korrupsionit, i cili ka infektuar pothuajse çdo shtresë të qeverisë, si dhe pjesën më të madhe të sektorit privat dhe është e domosdoshme për të kultivuar besimin në qeveri dhe në kompanitë e sektorit privat. Ryshfeti në Kosovë trajtohet si mënyrë e jetesës pasi që përdoret si mënyrë për të kryer punë – për të siguruar leje të çfarëdoshme, për t’ju ikur problemeve me policinë, dhe duke këmbyer favore për të mbuluar shkelje të ndryshme, etj. Mungesa e transparencës e bën ryshfetin një mjet të natyrshëm dhe mënyrën më të shpejtë për të arritur objektivin përfundimtar.

Qeveria e re duhet të zotohet edhe për krijimin e një komiteti të etikës, të drejtuar nga Inspektorati i Përgjithshëm i vendit dhe i përbërë nga njerëz të ndershëm me autoritet për të hetuar çdo qeveri apo agjenci private me vullnet dhe pa paralajmërim. Nëse jo për ndonjë arsye tjetër, investitorët e huaj ikin nga vende të njohura për sistemet e tyre të korruptuara, dhe Kosova ka pak shanse për të arritur rimëkëmbjen ekonomike pa investime të huaja.

Reformat sociale dhe politike janë fusha të tjera ku qeveria e re duhet t’i kushtojë vëmendje të veçantë. Për një vend që kërkon integrimin në Bashkimin Evropian, këto reforma duhet të merren seriozisht dhe duhet t’i përmbahen plotësisht vlerave Perëndimore. Liria e shtypit duhet të garantohet me çdo kusht, të drejtat e njeriut duhet të jenë të shenjta, shkelësit duhet të përballen me barrën e ligjit, gjyqësori duhet të gjykojë nga lart betejën, duhet të zbatohet një taksë e drejtë, gjyqësori duhet të gjykojë nga lart betejën, politikanët duhet të zbulojnë pasuritë dhe borxhet e tyre, dhe si përfundim, qeveria duhet të informojë publikun për përparimin ose mungesën e tij në të gjitha fushat. Për më tepër, qeveria nuk duhet të lejojë që fuqitë e huaja, veçanërisht Turqia, të ndikojnë në reformat sociale dhe politike të Kosovës, pasi ambicia e Erdoganit është ta nënshtrojë Kosovën në agjendën e tij personale politike dhe islamike.

Përfundimisht, publiku duhet të kërkojë që qeveria të jetë mjaft e qartë për politikën e saj ndaj Serbisë dhe të deklarojë publikisht nëse ekziston një rrugë që mund të çojë në normalizimin e marrëdhënieve me Beogradin. Qeveria duhet të angazhohet që të mos fillojë asnjë negociatë nëse Serbia së pari nuk e njeh Kosovën si një shtet të pavarur; vetëm dallimet në drejtim të territorit, furnizimit me ujë, tregtisë dhe çështje të tjera në këtë nivel midis dy vendeve për të arritur atë objektiv do të jenë objekt i negociatave. Për më tepër, për sa kohë që SHBA-ja nën udhëheqjen Bidenit dhe BE-ja janë të angazhuara për pavarësinë e Kosovës, ato mund të ushtrojnë ndikim më të madh në Serbi për të ndryshuar pozicionin e saj, veçanërisht tani që Putini, i cili ka ushtruar ndikim të tepruar në Serbi, është në telashe brenda vendit të tij dhe është në pozicion mbrojtës me Bidenin si president i SHBA-së.

Duhet të jeni të sigurt se publiku i Kosovës tani mund të ushtrojë fuqinë e tij elektorale për të kërkuar të gjitha të drejtat e tyre të sipërpërmendura dhe shqetësime tjera nga partitë politike konkurruese dhe të bëjë të qartë se vota e tyre nuk mund të merret më si e mirëqenë. Ata që duan të arrijnë majën e pushtetit duhet të kuptojnë se ata duhet të përdorin fuqinë e tyre për t’i shërbyer njerëzve, jo për t’i shfrytëzuar ata që i dhanë pushtet.